Çoğunlukla çocuklarda görülen lakin her yaşta ortaya çıkabilen kızamık hastalığının izlenme sıklığı koronavirüs pandemisi, ekonomik zorluklar, göçler ve savaşlar sebebiyle artış gösteriyor. UNICEF ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), dünya genelinde kızamık hadiselerinin yüzde 80 oranında arttığını açıklarken, tehlikenin hala devam ettiğine dikkat çekiyor. Bilhassa 1 yaşın altındaki çocuklarda mevte sebep olabilen kızamık hastalığı, havadaki damlacıkların solunması ve enfekte kişi ile direkt temas yoluyla bulaşıyor. Bu hastalıktan korunmanın en değerli yolu ise aşılanmadan, yani toplumsal bağışıklığın oluşturulabilmesinden geçiyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Nisa Eda Çullas İlarslan, kızamık hastalığı ve korunma yolları ile ilgili bilgi verdi.

Okul öncesi devirdeki çocuklarda daha çok görülüyor

Sıklıkla çocuklarda görülmekle birlikte her yaşta karşılaşılabilen ve çok bulaşıcı olan kızamık, viral döküntülü hastalıklar ortasında yer almaktadır. Öbür ismi rubeola olan kızamık hastalığının etkeni, “morbillivirüs” isminde bir virüstür. Bu hastalık okul öncesi periyottaki çocuklarda daha sık görülmektedir. Kızamık, şahıstan bireye havadaki damlacıkların solunmasıyla yahut enfekte kişinin dokunduğu oyuncak, havlu, kıyafet, bardak, çatal üzere objeler yoluyla yani direkt temas ile bulaşmaktadır.

Döküntüler en değerli belirtileri oluşturur

Virüs bedene alındıktan sonra belirtilerin ortaya çıkması (kuluçka dönemi) 10-12 gün sürmektedir. Hastalığın belirtileri ortasında halsizlik, kuru öksürük, burun akıntısı, hafif yahut yüksek ateş, ağız içinde görülen “koplik lekeleri”, kulak gerisinde, saç, yüz ve tüm gövdede görülen döküntüler yer almaktadır. Hastalığın bulaştırıcılığı döküntüler başlamadan evvelki 4 gün ile başladıktan sonraki 4 gün ortasındaki süreçte gerçekleşmektedir.

Toplumsal bağışıklık ile salgınlar engellenebilir

Kâfi aşılamanın yapılamadığı toplumlarda 2-3 yılda bir salgınlar biçiminde seyreden kızamık, dünya genelindeki sıhhat, ekonomik ve siyasi krizler ile göçlerin yaygınlaşması sonucunda öbür ülkelere de süratle yayılmaktadır. DSÖ’nün Türkiye’deki kızamık hadise sayısı, dünya bilgileri ile paralel olarak 2013 yılında önemli bir artış göstererek yıllık 7 bin 405’e yükselmiştir. Alınan tedbirlerle bariz olarak düşürülen bu sayı göç, aşı reddi, 9. ay aşılamasının kaldırılması üzere nedenlerle tekrar artışa geçerek 2 bin 904’e ulaşmıştır. 9. ay aşılamasının tekrar başlatılması ve göçmen aşılamasının hızlandırılması ile hadise sayıları azalmıştır.

Olaylar yüzde 80 oranında arttı

UNICEF ve DSÖ bilgileri, 2022’nin birinci 2 ayında dünya genelinde bildirilen kızamık olaylarının 2021 yılının birinci 2 ayına nazaran 79 oranında artarak, 9 bin 665’ten 17 bin 338’e yükseldiğine işaret etmektedir. Kızamık olaylarının artışına; Covid-19 salgınının birinci vakitlerinde dikkatle uyulan maske ve ara kurallarının son vakitlerde kaldırılması, pandeminin oluşturduğu gerilim nedeniyle ebeveynlerin çocuklarını aşıya götürmemesi ve ekonomik aksilikler ile pandemiye odaklanılması sebebiyle ulusal aşılama faaliyetlerinin sekteye uğraması sebep olarak gösterilmektedir.

Tehlike devam ediyor

DSÖ datalarına nazaran, 2020 yılında dünya genelinde temel çocukluk çağı aşılaması fırsatını kaçıran çocuk sayısının 23 milyon olarak ölçüldüğü ve 2009 yılından beri en yüksek düzeye ulaştığı gözler önüne serilmektedir. Ayrıyeten Ukrayna, Afganistan, Etiyopya ve Somali üzere ülkelerde savaşın da tesiriyle aşılama faaliyetlerinin aksaması, kalabalık şartlarda ömür ve pak su ile hijyen yetersizliğinin tesiriyle kızamık olgularında artış tehlikesinin devam ettiğini göstermektedir.

Kızamık hayati riske yol açıyor

Kızamık, 1 yaş altında, makûs beslenen çocuklarda, bağışıklığı baskılanmış yahut bağışıklık ile ilgili hastalığı olanlarda şiddetli seyredebilir, hatta hayati riske yol açabilir. Vefat oranı ortalama 3 iken, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, aşılanma oranlarının düşüklüğü ve makus beslenme fazlalığı nedeniyle bu oran katlanmaktadır. Kızamığın en sık komplikasyonu ortak kulak iltihabıdır. Ayrıyeten zatürre, lenf bezi iltihabı, ishal, ilerleyici konjunktivit, körlük, kalp kası iltihabı ve mevtle sonuçlanan beyin dokusu iltihabına (SSPE) neden olabilir.

Kızamıktan korunmanın yolu aşıdan geçiyor

Viral bir enfeksiyon olduğu için kızamık hastalığının etkene yönelik tedavisi bulunmamaktadır. Çoklukla istirahat, kâfi sıvı alımı, ateş düşürücü ve A vitamini verilmesi üzere destekleyici tedaviler uygulanmaktadır. Kızamıktan korunmanın tek yolu aşılamadır. Ülkemizde uygulanan aşı takviminde kızamık aşısı 12. ayda ve 4 yaşında KKK (kızamık-kızamıkçık-kabakulak) aşısı formunda uygulanmaktadır. Son yıllarda kızamık olgularında artış görülmesi nedeniyle aşılamaya 9. ayda KKK aşısı formunda başlanılmakta, 12. ay ve 4 yaşında aşılama tekrarlanmaktadır. Bu uygulama son derece değerlidir zira hastalığın en şiddetli seyrettiği birinci 1 yaşta muhafaza oranını istenilen düzeye ulaştırmaktadır. İki doz kızamık aşısı ile hastalığa karşı kâfi bağışıklık sağlanma yüzdesi yaklaşık 95-100 ortasındadır. Kızamık virüsünün dolanımının durdurulabilmesi için toplumun en az 95’inin kızamık içeren bir aşı ile aşılanması gerekmektedir. Dünya Sıhhat Örgütü günel datalarına nazaran ülkemizde 2 doz kızamık aşısı ile aşılanma oranı 93’tür. Dış göçler de dikkate alındığında, kızamık aşılamasına hassasiyetle devam edilmesi hastalığın önlenmesi için mutlaktır.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı